Maclura pomifera

Vrucht van de Osage Orange - Bois d'Arc Creek, Blacklands Prairie



Lost & Found : de Osage Orange
Een aantal weken terug vond ik in de Hortus Botanicus
in Amsterdam op de grond een paar vreemde vruchten.
Iets groter dan pingpongballen, rond, knalgroen en met
een gerimpelde huid als een klein hompje hersenen.
Ik heb er een meegenomen zonder te weten wat het was.
Gisteren kwam ik er toevallig een foto van tegen: het
zijn de oneetbare vruchten van de Maclura pomifera.
De Osage Orange.

Een Noord-Amerikaanse boom
Hoe exotisch de naam ook klinkt, de boom blijkt in de wereld van het wilde westen thuis te horen.
De Osage Orange groeide oorspronkelijk in het gebied van de Noord-Amerikaanse staten Texas, Oklahoma, Arkansas en Missouri. In die streken leefden de indianen van de Osage-stam, waar de boom het eerste deel van zijn Engelse naam aan dankt. De Spaanse naam voor de Osage Orange is Naranjo Chino: indiaanse sinaasappelboom. Orange duidt echter niet op de kleur van de vruchten, maar op de kleur van het hout en vooral de wortels: oranjegeel.

Stam voor handbogen
Indianen gebruikten het osagehout voor het maken van
krijgsknuppels en bogen, vandaar dat dit hout ook
bowwood wordt genoemd. De franse pioniers in Louisiana noemden de boom Bois d'Arc, wat verbasterde tot Bodark. Sterker dan eikenhout, en even duurzaam als hickory.

Takken vormen ondoordringbare heg
De eerste pioniers gebruikten de struikachtige boom om
de prairie voorbij de Missouri te veroveren. Materiaal
was schaars, en de Osage Orange werd geplant om
kilometers lange afscheidingen te maken. De doornige
takken vormen ondoordringbare hagen. De groene
vruchten worden ook wel hedgeapples, heggenappels genoemd.
De uitvinding van het prikkeldraad maakte in 1800
grotendeels een einde aan het gebruik van de boom als
heg. In Nederland heet de boom Osagedoorn.

Gebruik van wortels en schors
De bast van de wortels is fel oranje en wordt gebruikt
als verfstof. De ruwe schors van de stam werd gebruikt
om leer te looien.

Vruchten
De vreemde vruchten bestaan in feite uit een groot
aantal kleine zaaddragende vruchten, waarvan de randen
met elkaar zijn vergroeid. Ze behoren tot de familie
van de Moraceae, waarvan alle planten vruchten met een zelfde opbouw hebben. En dan blijkt de exotische associatie toch niet zo vreemd. De hedgeapple lijkt heel erg op zijn tropische familieleden: breadfruit en jackfruit, en de eveneens tropische vrucht: zuurzak of soursop.

Hortus Botanicus Amsterdam